1.Sơ lược.
Chính sách kinh tế mới hay viết tắt là “NEP” là chính sách kinh tế tạm thời do Lênin đề ra để áp dụng cho Chính quyền Xô-viết bắt đầu từ 1921 và kết thúc vào năm 1928 bởi Xtalin.
2. Bối cảnh.
Trong thời kì chiến tranh Cách mạng Nga, Chính quyền Xô-viết để phục vụ chiến tranh và duy trì hậu cần thì phải áp dụng chính sách “Cộng sản Thời chiến” là chính sách nhà nước kiểm soát toàn bộ nền kinh tế, tích lũy hàng hoá và tiếp tế cho quân đội và các miền đang đói, độc quyền tất cả lương thực thừa của nông dân, phân phối hàng hoá dựa trên tem phiếu 1*.
Tuy nhiên, sau khi cách mạng giành thắng lợi thì nhà nước Liên Bang Xô-viết bắt đầu giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội. Một vấn đề cơ bản nảy sinh : Vì nước Nga Xô-viết và các nước Xô-viết khác vốn là các nước có nền sản xuất Tư bản Chủ nghĩa mức trung bình, còn ở các nước thành viên khác trong Liên Bang thậm chí có nền sản xuất phong kiến lạc hậu do bị Chính quyền Sa Hoàng thực hiện chính sách đàn áp văn hoá và kinh tế trong liên tiếp nhiều năm 2*.
Từ những vấn đề trên, ban đầu thì có một số nhà hoạt động mang nặng tư tưởng giáo điều, chưa hiểu rõ hoặc cố làm sai lệch quy luật kinh tế Mác-xít đã cho rằng nước Nga khi đó không có các cơ sở tiền đề kinh tế khách quan để xây dựng Chủ nghĩa Xã hội, chẳng hạn như ông Ni-cô-lai Su-kha-nốp đã bị Lênin phê phán trong tác phẩm “Cuộc cách mạng của chúng ta” 3*.
Lúc bấy giờ, chỉ có hai con đường cho toàn thể Liên Bang : Thật linh hoạt để bằng mọi giá tiến lên cứu lấy nền kinh tế nước nhà; Hay tiếp tục trì trệ dẫu bánh xe lịch sử tiếp tục quay? May mắn thay, Đảng Cộng Sản Bôn-sê-vích đã chọn phương án đầu tiên, nhưng họ trong giai đoạn ấy đã bắt đầu thế nào, ta sẽ nghiên cứu tiếp theo.
3. Kinh tế Liên Xô trong thời kì chính sách NEP.
3.1) Tính Chất Của Chủ Nghĩa Tư Bản Nhà Nước Xô-viết.
Trước hết, trong các giai đoạn phát triển của Chủ nghĩa Tư bản. Khi nền kinh tế Chủ nghĩa Tư bản tự do tồn tại sơ khai trước kia đã không còn hiệu quả nữa, nhà nước sẽ phản ứng bằng cách can thiệp sâu rộng vào nền kinh tế tư nhân đó và vận hành kinh tế tư nhân nhưng vẫn có sự chỉ đạo và kế hoạch của nhà nước. Chủ nghĩa Tư bản nhà nước không chỉ xuất hiện ở các nhà nước Tư sản mà còn là ở các nhà nước Xã hội Chủ nghĩa. Tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt về bản chất và vai trò giữa chế độ đó ở hai kiểu nhà nước kia đã được Lênin chỉ ra :
*Thứ nhất, về bản chất, mục đích mà nó tồn tại so với Chủ nghĩa Tư bản nhà nước ở các nước Tư sản:
“Chủ nghĩa tư bản nhà nước, một trong những khía cạnh chính của Chính sách kinh tế mới, dưới quyền lực của Liên Xô, một hình thức chủ nghĩa tư bản được giai cấp công nhân cố ý cho phép và hạn chế. Chủ nghĩa tư bản nhà nước của chúng ta khác về bản chất với chủ nghĩa tư bản nhà nước ở các quốc gia có chính quyền tư sản ở chỗ nhà nước với chúng ta không phải do giai cấp tư sản đại diện, mà là giai cấp vô sản, những người đã thành công trong việc giành được lòng tin hoàn toàn của giai cấp nông dân.” 4*.
*Thứ hai, cơ sở thực tế để đảm bảo nó tồn tại vững chắc và hiệu quả mà không sụp đổ hay thoái trào :
“Thực ra, quyền lực chính trị của Xô Viết đối với mọi phương tiện sản xuất quy mô lớn, quyền lực trong nhà nước nằm trong tay giai cấp vô sản, liên minh của giai cấp vô sản này với hàng triệu nông dân nhỏ và rất nhỏ , sự lãnh đạo chắc chắn của giai cấp vô sản đối với nông dân, v.v., … chẳng phải đây là tất cả những gì cần thiết để từ các hợp tác xã – chỉ từ các hợp tác xã mà trước đây chúng ta coi là buôn bán, và về một khía cạnh nào đó, chúng ta có quyền coi như vậy hiện nay, theo chính sách kinh tế mới – chẳng phải đây là tất cả những gì cần thiết để xây dựng một xã hội xã hội chủ nghĩa hoàn chỉnh sao? Đây chưa phải là xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa nhưng đó là tất cả những gì cần thiết và đủ cho việc xây dựng này.” 5*.
Cuối cùng, chủ nghĩa tư bản ở một góc độ nào đó có đi ngược chủ nghĩa xã hội không?
“Chủ nghĩa xã hội chỉ là bước tiến tiếp theo từ độc quyền nhà nước tư bản… không cuộc nổi loạn nào có thể mang lại chủ nghĩa xã hội trừ khi các điều kiện kinh tế cho chủ nghĩa xã hội đã chín muồi… chủ nghĩa tư bản nhà nước độc quyền là sự chuẩn bị vật chất hoàn chỉnh cho chủ nghĩa xã hội, ngưỡng cửa của chủ nghĩa xã hội, một bậc thang trên chiếc thang lịch sử mà giữa nó và bậc thang được gọi là chủ nghĩa xã hội không có bậc thang trung gian nào .” 6*.
3.2) Chính sách Kinh Tế.
*Thứ nhất, về các thành phần kinh tế :
“Chúng ta hãy liệt kê những yếu tố sau:
(1) chế độ phụ hệ, tức là ở mức độ đáng kể, nông dân canh tác theo phương thức lạc hậu;
(2) sản xuất hàng hóa nhỏ (bao gồm phần lớn những người nông dân bán ngũ cốc của họ);
(3) chủ nghĩa tư bản tư nhân;
(4) chủ nghĩa tư bản nhà nước;
(5) chủ nghĩa xã hội.” 7*.
*Thứ hai, thuế lương thực mà người dân phải nộp là thuế hiện vật, nghĩa là phải nộp thuế bằng hiện vật hiện có 7*.
3.3) Ý Nghĩa.
Như vậy, ý nghĩa về sự tồn tại của NEP là :
-Kết thúc chủ nghĩa cộng sản thời chiến.
-Cho phép một thị trường và các thành phần kinh tế phi-xã hội chủ nghĩa để kích thích kinh tế tăng trưởng.
-Phục hồi kinh tế, phát triển lực lượng sản xuất.
-Có sự điều tiết của chế độ chuyên chính vô sản.
—⟩ Quan trọng nhất, cũng là mục đích cuối cùng của chính sách này là : Thiết lập nền tảng cần thiết cho việc tạo ra nền kinh tế quốc dân-kế hoạch để tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội cho đến ngày thắng lợi.
4) Kết quả.
Ở lĩnh vực sản xuất, về nông nghiệp, tính tới năm 1924/25 thì tổng sản lượng tất cả các ngành đã tạo ra hơn 9 tỷ rúp cho nền kinh tế; Về mặt công nghiệp, tính tới 1924/25 thì tổng sản lượng các ngành thì nó đã tạo ra 5 tỷ rúp. Nói tóm lại, tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình giữa năm trước chiến tranh là 1913 và năm sau chiến tranh 1924/25 là 82%.
Ở gốc độ về vai trò của các thành phần kinh tế chính trong nền kinh tế. Về việc thống kê tích lũy sở hữu vốn, nhà nước giữ 11,7 tỷ rúp còn khu vực tư nhân chỉ có 7 tỷ rúp; Về thị phần giữa quốc doanh và hợp tác xã so với tư nhân trong tổng sản lượng công nghiệp, thì trong năm 1924-25 quốc doanh và hợp tác xã chiếm 79,3%, còn tư nhân là 20,7%.
Vấn đề điện khí hóa, tính đến năm 1924/25 đã xây dựng các trạm có công suất 152,35 nghìn killowat 8*.
Nói tóm lại, NEP là sự thành công của việc vận dụng linh hoạt Chủ nghĩa Mác-Lênin, tạo tiền đề cho việc xây dựng nền kinh tế quốc dân-kế hoạch hoá thịnh vượng và huy hoàng sau này.
___________
Chú thích :
1* : Đại Hội Đại Biểu Đảng Bôn-sê-vích lần thứ 9 năm 1920
2* : Nhân Quyền Ở Liên Xô - An-bớt Xgi-man-xki (Albert Szymanki) trên nền tảng Prolewiki
3* : Cuộc cách mạng của chúng ta - Lênin
4* : Gửi đến thuộc địa Nga ở Bắc Mĩ - Lênin.
5* : Về hợp tác - Lênin
6* : Cách chống lại thảm hoạ sắp xảy ra - Lênin.
0 Reviews:
Đăng nhận xét